Hồ Yên Lập có diện tích hơn 18,5 nghìn hécta, là công trình thủy lợi quan trọng của tỉnh Quảng Ninh, cung cấp nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt cho các huyện Yên Hưng, Uông Bí và các vùng lân cận. Trong tương lai hồ tiếp tục nâng dung tích chứa, mở rộng phạm vi cung cấp nước phục vụ sinh hoạt sản xuất cho khu công nghiệp Cái Lân, thành phố Hạ Long, khu du lịch Tuần Châu, đảo Cát Bà (Hải Phòng).
Những năm trước đây, do nhiều nguyên nhân, có nhiều hộ dân lấn chiếm, chặt cây, sử dụng đất rừng trái phép để trồng dứa trong lưu vực của hồ. Một số hộ dân được giao đất, giao rừng từ những năm trước đây đã lợi dụng khai thác gỗ trái phép, gây khó khăn cho công tác quản lý bảo vệ rừng, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đến khả năng sinh thủy. Đặc biệt vấn nạn khai thác than ở thượng nguồn và trong lưu vực hồ, làm xói mòn đất, bồi lấp rừng, biến gần 500ha rừng thành nơi trồng dứa. Hàng ngày có hàng trăm thuyền các loại vào trồng, khai thác dứa, khai thác gỗ củi, biến khu vực Trạm thủy nông Yên Lập thành chợ buôn bán dứa và lâm sản các loại. Việc quản lý, bảo vệ rừng đầu nguồn hồ Yên Lập là vấn đề hết sức cấp thiết.
Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh Quảng Ninh, các ngành Công an, Quân đội, Kiểm lâm và chính quyền các xã, huyện trong khu vực vào cuộc, tình hình ổn định trong thời gian dài. Thế nhưng, chính sách bồi thường, hỗ trợ cho một số hộ dân trước đây nhận đất, nhận rừng triển khai chậm, không triệt để, Một số cán bộ thừa hành buông lỏng quản lý, đặc biệt là ban quản lý rừng phòng hộ hồ Yên Lập. Bên cạnh đó nhận thức của người dân chỉ nghĩ đến cái lợi trước mắt nên số vụ vi phạm Luật bảo vệ và phát triển rừng khu vực này gia tăng đột biến, dư luận xã hội rất bức xúc.
Cuối năm 2007, lực lượng kiểm lâm phối hợp với các ngành, các địa phương tổ chức triệt phá các tổ chức khai thác than, những hộ dân trồng dứa lấn chiếm đất rừng. Cơ quan chức năng đã thu hồi, đốt hủy 40 thuyền nan, thuyền mủng, trục xuất hàng trăm thuyền khác ra khỏi hồ, dùng mìn đánh sập 20 lò than trái phép. 6 máy nổ và nhiều dụng cụ khai thác than bị tịch thu. Tất cả các đối tượng đã bị truy quét và xử lý triệt để. Về phía cán bộ, công chức kiểm lâm thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý, Chi cục Kiểm lâm Quảng Ninh đã nghiêm khắc xử lý làm trong sạch địa bàn. Thay đổi cán bộ là việc làm cần thiết trong giai đoạn hiện nay để thực hiện tốt việc bảo vệ rừng.
Để phủ xanh diện tích đất trống trong tình hình còn nhiều đối tượng quá khích, Chi cục Kiểm lâm Quảng Ninh đã hợp đồng với Trường Cao đẳng nông lâm Đông Bắc vào phát dứa, dọn thực bì để trồng keo tai tượng. Mục tiêu đặt ra đến hết năm 2008 sẽ trồng 400ha; 100ha còn lại thuộc địa bàn xã Minh Thành do xí nghiệp thông quản lý sẽ tiếp tục giải tỏa để trồng lại rừng.
Giải quyết hậu quả việc phá rừng trong khu vực hồ Yên Lập là hết sức khó khăn, phức tạp. Người tham gia trồng rừng có tâm lý ngại đụng chạm đến quyền lợi của dân khi những vạt dứa bị phá trả lại đất trồng rừng. Để thực hiện nhiệm vụ này, lực lượng kiểm lâm và chính quyền địa phương phải tăng cường công tác hỗ trợ, bảo vệ bằng được diện tích rừng được trồng lại. Kiểm tra nghiêm ngặt người và phương tiện vào khu vực thuộc lưu vực rừng phòng hộ Yên Lập. Có kế hoạch bảo vệ cán bộ, công chức và gia đình những người làm công tác bảo vệ rừng, tránh những hậu quả xấu có thể xảy ra. Đối với người tham gia trồng rừng trên diện tích dứa nên mất rất nhiều công sức tác nghiệp, cần phải có chế độ đãi ngộ và động viên kịp thời.
Nguyễn Mạnh Tường
Chi cục Kiểm lâm Quảng Ninh