Quảng Ninh là tỉnh vùng đông bắc tổ quốc, rừng và đất lâm nghiệp chiếm 70% diện tích tự nhiên. Rừng trải dài theo bờ biển và phủ kín các đảo. 158/184 xã, phường có rừng và đất lâm nghiệp. Những địa danh nổi tiếng như Yên Tử, vịnh Hạ Long, Bái Tử Long, Đồng Sơn-Kỳ Thượng, hồ Yên Lập không thể giữ được nếu không có thảm thực vật rừng. Tài nguyên rừng giữ vai trò rất quan trọng trong cơ cấu phát triển kinh tế của tỉnh Quảng Ninh. Bảo vệ rừng ở Quảng Ninh là một nhiệm vụ rất khó khăn và phức tạp, có những giai đoạn tưởng chừng như không thể giữ được rừng. Năm 1979, tỉnh Quảng Ninh bị cháy tới 6.825ha đến năm 1983 diện tích rừng bị cháy vẫn còn là 1.520ha, đó là chưa tính đến diện tích rừng bị phá, bị phát đốt trái phép để làm rẫy. Quảng Ninh là trọng điểm mất rừng lớn nhất Việt Nam lúc đó. Khó khăn là thế, nhưng bằng sự nhiệt tình, bằng trí tuệ và lòng dũng cảm Kiểm lâm Quảng Ninh đã vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Kiểm lâm Quảng Ninh thành lập ngày 28/6/1973 và là một trong số những tỉnh đầu tiên của cả nước thành lập lực lượng kiểm lâm. Thời kỳ đầu kiểm lâm trực thuộc Ty Lâm nghiệp sau đó là Sở Lâm nghiệp. Năm 1994, kiểm lâm tách ra trực thuộc UBND tỉnh Quảng Ninh; đến tháng 10/2006 kiểm lâm lại về trực thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Trong quá trình xây dựng và trưởng thành mặc dù tổ chức nhiều lần thay đổi nhưng cán bộ công chức kiểm lâm cơ bản ổn định tư tưởng, yên tâm công tác, thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Có được thành công này chính là việc Đảng bộ và lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm Quảng Ninh luôn quan tâm chăm lo đời sống cán bộ công chức để họ yên tâm công tác, bám dân, bám rừng hoàn thành nhiệm vụ. Đến nay, Kiểm lâm Quảng Ninh đã không ngừng phát triển cả về số lượng và trình độ cán bộ. Ngày thành lập, Kiểm lâm Quảng Ninh chỉ có 189 người, đa số là cán bộ các lâm trường, bộ đội chuyển ngành. Toàn tỉnh có 12 hạt ở 12 huyện, thị xã, thành phố, hai đội kiểm soát cơ động đường thủy và đường bộ. Về trình độ có 7 người đại học, 11 trung cấp, 63 sơ cấp còn lại chưa qua đào tạo (57%). Đến nay, Kiểm lâm Quảng Ninh có 313 cán bộ công chức biên chế tại 14 hạt, 2 đội kiểm soát cơ động đường bộ, đường thủy và lực lượng bảo vệ rừng ở Khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn-Kỳ Thượng, Ban quản lý rừng phòng hộ hồ Yên Lập. Về trình độ có 167 đại học (3 người trên đại học), 107 trung cấp, còn lại là sơ cấp và các ngành khác.
Xác định đúng vai trò và chức năng của mình, Kiểm lâm Quảng Ninh luôn chủ động tham mưu cho UBND các cấp, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các cơ chế, chính sách bảo vệ rừng phù hợp. Bản thân Kiểm lâm luôn chủ động thực hiện bảo vệ rừng, phòng cháy chữa cháy rừng, tuần tra kiểm soát lâm sản. Với những khu rừng trọng yếu Kiểm lâm Quảng Ninh đã tham mưu thành lập các tổ chức để quản lý. Cụ thể: thành lập Vườn quốc gia Bái Tử Long, Khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn-Kỳ Thượng, rừng phòng hộ đầu nguồn hồ Yên Lập. Tiếp tục đề nghị UBND tỉnh, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Ninh quy hoạch các loại rừng phù hợp với tình hình thực tế. Đây là vấn đề quan trọng có ý nghĩa chiến lược lâu dài đảm bảo cho sự cân bằng sinh thái và phát triển bền vững.
Từ nhiều năm qua, Chi cục đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục đến tận thôn, bản về vai trò và tác dụng của rừng, những hành vi vi phạm, các chính sách về giao đất, giao rừng. Chi cục thực hiện tốt việc phân công kiểm lâm về phụ trách địa bàn xã. Lực lượng này trực tiếp tham mưu cho chính quyền địa phương, hướng dẫn người dân trồng cây gây rừng và bảo vệ rừng. Đến nay đã có 487 thôn, bản xây dựng hương ước, quy ước bảo vệ rừng và thành lập được 1.587 tổ đội phòng cháy, chữa cháy rừng, ngăn chặn tệ nạn phá rừng, khai thác rừng trái phép. Ban chỉ đạo phòng cháy, chữa cháy rừng hàng năm được kiện toàn củng cố kịp thời từ tỉnh, huyện, xã, các chủ rừng. Để bảo vệ rừng, Chi cục Kiểm lâm Quảng Ninh tham mưu xây dựng nhiều công trình phòng cháy. Toàn tỉnh hiện có trên 800km đường băng cản lửa, hàng trăm bảng tin, hàng ngàn biển báo, hàng chục chòi canh gác lửa rừng. Do tích cực thực hiện các biện pháp phòng cháy chữa cháy rừng nên từ năm 1998 trở lại đây số vụ cháy và diện tích thiệt hại luôn giảm (trung bình 25% năm), nạn cháy rừng cơ bản được khống chế.
Để bảo vệ rừng, vấn đề xã hội hóa công tác này được chú trọng. Chi cục Kiểm lâm đã phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng của tỉnh như Công an, Viện Kiểm sát, Sở Tư pháp, Bộ Chỉ huy quân sự, Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng, Hội Luật gia, Hội Nông dân, Ban quản lý vịnh Hạ Long, nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của các đơn vị này trong công tác bảo vệ rừng. Đối với những khu rừng giáp ranh với các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, Lạng Sơn, Hải Dương, Hải Phòng, Chi cục thường xuyên trao đổi thông tin để có kế hoạch bảo vệ rừng tại các vùng giáp ranh. Việc phối hợp này có tác dụng rất hiệu quả đối với những vụ việc vi phạm mà người vi phạm ở các địa phương khác. Quảng Ninh có địa bàn rộng, giáp ranh với các tỉnh, giao thông thuận lợi, có cửa khẩu tiếp giáp với Trung Quốc nên công tác bảo vệ rừng, chống buôn bán trái phép lâm sản rất phức tạp, lâm tặc dùng mọi thủ đoạn tinh vi, chống trả quyết liệt. Kiểm lâm Quảng Ninh luôn ý thức được trách nhiệm của mình, vượt qua khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ. 35 năm qua, Kiểm lâm Quảng Ninh đã phát hiện và xử lý 47.143 vụ vi phạm Luật bảo vệ và phát triển rừng. Thu hồi 76.110m3 gỗ các loại hơn 100 tấn động vật hoang dã và nhiều lâm sản khác. Nộp ngân sách hàng trăm tỷ đồng. Thành tích của Kiểm lâm Quảng Ninh đã được ghi nhận. Tập thể Chi cục Kiểm lâm Quảng Ninh được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba, nhiều bằng khen của Chính phủ, cờ thi đua bằng khen của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND tỉnh Quảng Ninh...
Phạm Văn Phát
Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Quảng Ninh